OBSERVATIE-OPDRACHT
Als opdracht kregen wij twee verschillende vechtsportscholen te observeren en te vergelijken. Ik werd geïntrigeerd door stille antagonisme tussen de twee trainers van twee verschillende sportscholen, die lessen in dezelfde vechtsport geven: Jeet Kune Do. Eerst ben ik bij de gecertificeerde JKD leraar geweest. De leraar is de enige persoon in Nederland, die door de Academy gecertificeerd is en de enige die echte JKD lessen aan de kinderen geeft.
Wij hebben kennis gemaakt en hij gaf mij beknopte informaties over de groep en JKD als sport. Hij benadrukte dat hij bereid is om alle vragen te beantwoorden, zodat ik een juist beeld over JKD lessen en hun principes kan vormen.De lessen vinden plaats in een gemeentelijke sportzaal. De kinderen worden in het halletje opgevangen en daar kunnen de ouders leraar aanspreken, maar ze komen de zaal niet in. De groep is groot en de leraar werkt met een assistent samen. Ze stralen rust uit. De groet is een echte ceremonie, het lijkt dat er danspassen uitgevoerd worden. De kinderen zijn stil als de huishoudelijke dingen besproken worden.De warming up wordt op een serieuze manier uitgevoerd, iedereen doet zijn best, geen spel, geen grapjes, geen gelach, je hoort alleen de korte, duidelijke opdrachten van de leraar. Toch heerst er geen militaire sfeer. Ik zag aan de kinderen dat ze plezier hadden.
De leraar gaat heel serieus met de kinderen om. De technieken en "kunstjes" werden geoefend. Dat werd niet als kunstje aangeboden. Het werd gekoppeld aan het echte leven, aan echte, mogelijke, dagelijkse situaties. Hij sluit zich aan bij hun ervaringswereld en spreekt op hun niveau.Als een vriendje op het schoolplein een flauw grapje maakt en hij duwt je zo hard, dat je uit balans raakt en valt..." is het begin van het gesprekje. Er waren iedere keer veel vingers in de lucht, iedereen wilde hun ervaring vertellen. De twee kinderen kregen een beurt en naar hen werd geluisterd. " Maar als je in de situatie komt waar je jezelf moet verdedigen, dan..." Het verhaal werd in de techniek toegepast en de leraar en zijn assistent deden het, zelfs drie keer, voor. Als de kinderen met elkaar oefenen, gaan de leraren rond om te corrigeren: veel laten zien, voordoen, soms ook in slow motion.
Vaak stellen ze vragen aan de kinderen ("Waar moet je hem vasthouden? Waarom? Wat gebeurt dan?") zodat de kinderen zelf het inzicht in de principes van de technieken krijgen.
De kinderen worden ook op hun gedrag aangesproken, waarbij het ongewenst gedrag benoemd wordt: "Als je zo staat, dan zie je me niet en het is heel belangrijk dat..." Als je dat voor een grapje bij een ander doet dan kan je verwachten dat...". .
De laatste tien minuten mogen ouders komen kijken. Ze kwamen heel stil naar binnen en probeerden geen aandacht te trekken. De kinderen schonken ook geen aandacht aan de ouders. Dat vond ik heel bijzonder. Geen lachje, zwaai of geen knikje. De ouders volgden heel passief het wedstrijdvechten. Aan hun gezichten zag ik dat ze het heel leuk en ook spannend vonden, maar ze moedigden hun kinderen niet aan. Ik ben gewend aan de schreeuwende voetbal moeders langs de lijn. Wat een verschil!
De leraar vertelde dat het een ongeschreven regel is. Omdat hij het winnen niet belangrijk vindt, laat hij aan ouders weten dat hij het aanmoedigen niet op prijs stelt. Vaak zijn de laatste 20 minuten voor het wedstrijdvechten gereserveerd. De kinderen zijn heel enthousiast. Zelfs de kinderen die altijd verliezen vinden dat het leukste onderdeel van de les. De codes en etiquette worden nageleefd: de begroetingsceremonie, fair-play, de houding tegenover de tegenstander en de trainer. De codes en regels zorgen voor een veilig gevoel bij de kinderen en geven een plezierige en gezonde spanning.Tijdens het wedstrijdvechten Ieren de kinderen hun krachten en grenzen kennen (ze moeten op de mat slaan als ze verslagen zijn). De nadruk is op fair-play gelegd en niet op krachten meten of winnen. Het bevordert het zelfvertrouwen, de eigen verantwoordelijkheid en een positieve omgang met anderen. Toch, tijdens het wedstrijdvechten, corrigeert hij (soms) de kinderen en moedigt ze zelf wel aan.
Na de les moesten we snel de zaal verlaten omdat de badmintongroep erin ging. Er waren ouders die de leraar wilden spreken en dat gebeurde in het halletje. Met veel geduld beantwoordde hij ook mijn vragen.
Mijn tweede bezoek heb ik telefonisch afgesproken. Ik sprak met de leraar en hij gaf mij veel informatie over zichzelf, meer dan ik kon verwerken. Ik bezocht zijn website: hij geeft lessen in Martial Arts, Ju Jitsu, Jeet Kune Do en Eskrima. Ik bezocht zijn Jeet Kune Do les.
De lessen worden gegeven in een pas gerenoveerde, dure "Health Club". Wij hebben afgesproken elkaar te ontmoeten een kwartiertje voordat de les begint, zodat hij mijn vragen kan beantwoorden. Jammer dat hij niet op tijd gekomen is. Hij, een jonge, knappe en enthousiaste man kwam te laat, gehaast moest hij snel zijn spullen naar de zaal brengen en ook aandacht schenken aan de mensen die met hun kinderen kwamen kijken. Ik zat daar met mijn MOVISIE map en mijn pennetje.
De zaal is klein en propvol. Er zijn 21 cursisten aanwezig. Aan de ene kant zitten 3 families, die voor het eerst kwamen kijken en aan de andere kant "vaste kijkers", vriendinnetjes van de cursisten die al hun aandacht aan de leraar schenken. De leraar geniet van hun aandacht, geflirt, flauwe grapjes en gegiechel.
De les begon. Het is onrustig. Met een harde stem roept hij de cursisten tot orde. Veel gelach. De leraar lacht ook veel. Hij spreekt de jongens aan, die zonder kimono zijn gekomen:"Als je maar een zwart shirt aan hebt in de plaats van een rooie, ha, ha, ha...".Hij probeert de rust te schepen door" SSSSSSSST" geluiden te maken. Tijdens de warming-up is het rustiger, maar de meiden (de "vaste kijkers") geven constant de commentaar, lachen en roepen.
Ik vind ze heel storend en irritant. Ze worden niet naar buiten gestuurd of tot orde geroepen. Tijdens de instructie heeft de leraar geen volledige aandacht. Ik ging zijn "ssssst" turven. Tijdens het oefenen, corrigeert hij in het algemeen: "Sommigen maakten een rare sprong, zo...", dan liet hij het zien. Daarna, laat hij zien hoe het moet.
Wachtende kinderen geven een (negatief) commentaar op de kinderen die de opdracht uitvoeren. Ze hebben geen groepsgevoel en ze zijn erg met zichzelf bezig. Iedereen wil leuk gevonden worden. Het tweede deel van de les was fysiek inspannend (gevechtshouding, switch - spring - draai, opdrukken, switch-kniestoot...), dus rustiger. De kijkers hielden niet op! De leraar loopt rond en corrigeert. Aan het einde worden de huishoudelijke zaken besproken: ze gaan samen zwemmen en pannenkoeken eten. Twee meiden waren heel storend: ze wilden niet stil zitten (op hun knieën) en luisteren, ze waren met de kijkers bezig. De leraar spreekt ze aan en gaat in discussie met hen. Het meisje eindigde de discussie met: "Ik ga toch niet op mijn knieën zitten, mijn ouders betalen hiervoor, duuuuus.....".De leraar beantwoordde met een lachje en een grapje en het was oké....
Na de les kreeg hij het druk met de nieuwe inschrijvingen, vragen over betalingen, vragen over het uitje. Dus, geen tijd voor mijn vragen. Ik snapte het wel. En ik hoefde niets meer te weten. En "SSSSSSSSSST" heeft hij 23 keer gezegd.
Alle twee sportscholen hadden een vaste lesvorm: groet-warming-up-nieuw techniekherhaling-groet-afsluiting (huishoudelijk), kledingvoorschriften, grote en gemengde groepen.
De trainers, de leraren verschillen als personen, als didacticus, als begeleiders en als professionals. Ze hebben verschillende motivaties, invalshoeken, bagage en doelen.
Dat maakt hun lessen zo verschillend.
ORIENTEREN OP DE DOELGROEP
Ik heb twee gesprekken gevoerd met elf jongens en meisjes over hun motivatie, interesse en ervaringen met de Jeet Kune Do Kids-klass van de Academy..
De kinderen, in de leeftijd tussen 9 en 13 jaar, noemen Jeet Kune Do "zelfverdediging" en geen "vechtsport". Zeven kinderen hebben de karate- en jiujitsulessen gevolgd, maar "dat vonden ze niets: al dat gevecht en zo...". De ervaringen van de kinderen zijn een bevestiging van de definitie van Jeet Kune Do: " JKD is simpel, direct en effectief. Geen overbodige bewegingen en vage principes. Je leert jezelf verdedigen op het moment dat jij het nodig hebt.
Ook is JKD erg gericht op het individu. Er wordt veel aandacht besteed aan iedere persoon, waardoor het beste van iedereen naar boven komt". In Wikipedia staat: "In tegenstelling tot wat veel mensen denken is Jeet Kune Do geen sport, maar een zeer geavanceerde en uiterst effectieve weerbaarheidtraining. Doordat JKD rekening houdt met wat het beste bij iemand past, kan de student altijd de beste resultaten bereiken".
Alleen twee jongens (broertjes) werden aangetrokken door uiterlijke zaken: "het is vet om te kunnen vechten als Bruce Lee".
De kinderen voelen zich op hun gemak en niemand is prestatiegericht. Alle kinderen hebben voor Jeet Kune Do gekozen omdat ze "moeten Ieren om voor zichzelf op te komen" of omdat ze "gepest worden". Voor de meeste kinderen hebben hun ouders de keuze gemaakt, maar niemand ervaart het als een verplichting. Ze komen graag en zelfs de helft vindt het jammer dat het "alleen 1 keer per week is".
De duidelijke intentie van de ouders is het bevorderen van de mentale ontwikkeling van hun kinderen via fysieke training.
De warming-up ("en bokjesspringen") vinden 7 kinderen het minst leuk. Dat verbaast me niet, omdat de kinderen kampen met overgewicht, een slechte conditie en geen bewegingsattitude hebben. Dat zijn introverte kinderen met computerspelletjes en tekenen als hobby.
Zij zeggen dat ze nu op school geen problemen meer hebben, maar toch gedragen ze zich niet anders. Ik kan concluderen dat hun zelfvertrouwen beter is geworden. Alle kinderen vinden "de spelletjes" (warming-up spelletjes) en het wedstrijd- vechten het leukste. Zelfs die introverte kinderen! Ze verliezen altijd, maar toch vinden ze dat dat het leukste onderdeel is: een prachtige prestatie van de trainer.
Alle kinderen ervaren hun trainer als een vriend en maatje. Sommigen hebben een slechte ervaring met hun vorige vechtsporttrainers. "Door hem moest ik altijd huilen", vond ik een leuke beschrijving van een slechte begeleider. De kinderen vinden het belangrijk dat "hij nooit schreeuwt tegen ons". Voor mij is het een bevestiging dat het stemgebruik zeer belangrijk is.
Alle gesprekken verliepen soepel. De kinderen zijn tevreden, behulpzaam en ze voelen zich op hun gemak. Ze zijn dankbare gesprekspartners. Het viel me op dat de kinderen geen competitief gedrag vertonen en ook geen competitief gesprek voeren.
Ze helpen elkaar en vullen elkaar aan. Hun verlies tijdens het wedstrijdvechten, ervaren ze niet als verlies, maar als spel. Dat vind ik heel bijzonder. Dit gesprek was ook aangenaam, ze houden rekening met elkaar en laten elkaar uitpraten. Knap voor die leeftijd.
Come heeft mij enthousiast gemaakt en nu krijg ik de lessen (als enige vrouw, ook nog als oudste van allemaal) elke zaterdagochtend. De JKD technieken en houdingen verschillen van de technieken die wij op de cursus leren. Dat vind ik vervelend. Iedere donderdag moet ik me concentreren op de andere houding en bewegingen ("linkse been voor, met achterste hand slaan"). JKD: sterke kant voor, 80-90% (voorste) sterke kant slaan en schoppen
De houdingen en technieken van JKD vind ik natuurlijker en makkelijker, misschien omdat ik daarmee intensiever bezig ben. In de komende fase stage wil ik Ieren een warming-up in de spelvorm te geven en de kinderen motiverend kunnen aanspreken. Tijdens mijn stage, die ik als heel plezierig en leerzaam ervoer, heb ik het beeld over vechtsport gevormd.
OBSERVATIE - WEL/NIET WEERBAAR
Weerbaarheid is een levenshouding, een houding die van binnenuit komt. Ik vind dat houding en uitstraling het spiegelbeeld van weerbaarheid zijn en daarom heb ik die twee aspecten als observatiedoel gekozen, tijdens de Jeet Kune Do -kidsklas-Ies.
A. is een verlegen meisje van 8 jaar. Een paar maanden geleden is zij met haar moeder en broertje uit Cambodia gekomen. Zij heeft een zeer traumatisch verleden. Op dit moment zit ze in de Eerste Opvang om Nederlands te Ieren. Zij is heel rustig. A. staat met een rechte rug en opgeheven hoofd (maar niet uitdagend), zij heeft iets stoïcijns in haar houding. Zij straalt rust en trots uit. Zij praat niet, omdat ze de taal niet spreekt, maar heeft een duidelijke luisterhouding. Als iemand aan het woord is of als zij iemand iets hoort zeggen, draait ze naar degene toe en maakt oogcontact. Zij glimlacht veel, maar het is geen serviele, Aziatische glimlach. Tijdens de uitleg liggen de andere kinderen op de grond, rollen, draaien. Zij zit in kleermakershouding, maakt oogcontact met de trainer, knikt als bevestiging (misschien ook voor haarzelf) dat ze het begrepen heeft .Het is opvallend dat zij tijdens de uitleg, het groepsgesprek of de demonstraties een plaats neemt op 45* van de trainer, om zo goed mogelijk alles te zien. Zij heeft een open houding, de handen achter haar rug.
Alle oefeningen probeert zij zo goed mogelijk te doen, en als het (in) geoefend moet worden zet zij door. Tijdens het oefenen vloert ze haar broertje en dan meteen daarna, helpt ze hem bij het opstaan. Haar lichaamstaal, haar grondhouding verraadt haar attitude. Zij lijkt zeker en niet kwetsbaar te zijn, ondanks dat zij verlegen is.
A. zal misschien een mikpunt kunnen worden, maar geen slachtoffer.
S. is een gespannen, onzeker meisje van 9 jaar. Zij zit in groep 6, op een reguliere basisschool.
S. heeft een slechte houding: haar voeten zijn naar binnen gekeerd, afhangende schouders, gekromde bovenrug, knieën op slot. Haar hoofd is constant naar links gebogen en zij vermijdt oogcontact. Zij neemt vaak (geturfd: 7 X gesloten- en 2 X open houding) gesloten houding, met gekruiste armen op haar borst. S. zoekt nabijheid van haar vriendin en gaat naast haar lopen of staan. Soms doet ze anderen na: ze maakt een stoere beweging of een dansje en dan kijkt zij naar de reacties van anderen. Die bewegingen voert ze onhandig uit.
Haar grove motoriek en motorische coördinatie zijn onder het gemiddelde. Tijdens de warming-up is elke onderdeel (kruipen, opdrukken, hard lopen, springen) voortijdig gestopt. Zij wordt snel moe. Tijdens de uitleg, groepsgesprekken of demonstraties maakt ze geen oogcontact, kijkt wat anderen doen en zelfs drie keer stond zij achter de trainer en niet in de kringopstelling.
Het oefenen van de vechttechnieken ging niet soepel. Zij twijfelde over elke beweging en kon moeilijk de juiste houding vinden. "Oh, het gaat niet goed...", zegt ze soms. Als zij gecorrigeerd wordt zegt zij dat zij de opdracht niet zo goed begrepen heeft en dat zij dacht dat het zo moest, zoals zij het deed. Soms is haar ademhaling kort en zichtbaar. 37 keer heeft zij haar kimono netjes en recht getrokken. Na elke beweging trekt ze haar kleren recht. Zij heeft er meer gezorgd dat haar kimono netjes zat, dan dat zij de oefeningen goed deed. Zij straalt onzekerheid uit en mist zelfvertrouwen. Zij kan gemakkelijk een slachtoffer worden.
HELIKOPTER REFLECTIE STAGE FASE 1
Tijdens mijn eerste fase stage ben ik bij Jeet Kune Do Kids class aan de slag gegaan, bij een vechtsportleraar en niet bij een erkende weerbaarhedsdocent. Ik heb stage gelopen in twee groepen: kids class 6 t/m 9 jaar en een 2e groep 10 t/m 12 jaar.
Jeet Kune Do is de door Bruce Lee ontwikkelde vechtkunst en betekent letterlijk vertaald "weg van de onderscheppende vuist". "In tegenstelling tot wat veel mensen denken is Jeet Kune Do geen sport, maar een zeer geavanceerde en uiterst effectieve weerbaarheidstraining. Doordat JKD rekening houdt met wat het best bij iemand past, kan de student altijd de beste resultaten bereiken. Nadat de basistechnieken en technische aspecten zijn behandeld, staat JKD de student toe om zelf de beste elementen te koppelen en $verder te ontwikkelen.(Wikipedia)
Corne Heesters, de trainer en mijn stagebegeleider is ook een Jeet Kune Do-er van de eerste orde. Hij ontmoete Ted Wong (directe leerling van Bruce Lee) in 1995 en onmiddellijk daarna begon hij zijn Jeet Kune Do training bij de Academy en gaat steevast mee naar de USA en rond Europa om seminars te volgen en zodoende de kennis te verbreden en op pijl te houden. Zijn kennis van het Jeet Kune Do is op een dusdanig niveau dat hij zich als enige in Nederland een derde generatie Bruce Lee Leraar kan noemen, gecertificeerd door The Academy.
Omdat ik absoluut geen ervaring in vechtsport heb, leek mij dit een passende stage. Ik was heel blij dat Corne mij wilde begeleiden. Ik ben met mijn stage begonnen als "tabuia rasa". De eenvoudige structuur waardoor iedereen in staat is om Jeet Kune Do te beoefenen en al snel te kunnen toepassen, sprak mij aan. Ik vond ook heel interessant om te zien hoe je een vechtsport aan kinderen presenteert.Net als veel mensen had ik het algemene vooroordeel dat vechtsporters agressie in de hand zou werken. Mijn referentiekader waren gespierde patsers en zware jongens zonder veel inhoud, maar ook onzekere jongens die daar op "therapeutische basis" waren. Een nieuwe wereld is voor mij open gegaan.
Ik heb geleerd dat de trainer in grote mate bepalend is voor de wijze waarop vechtsport door kinderen wordt beleefd. Ook heb ik geluk gehad dat ik bij de trainer terecht kwam die duidelijk meer pedagogische en opvoedende taak voor zich heeft weggelegd, dan alleen het aanleren van technieken. Speciaal bij de eerste groep (6 t/m 9) jaar wordt vechtsport op een speelse manier aangeboden, omdat er meer rekening met de ontwikkeling van de cognitie en motoriek gehouden moet worden.
Die groep leert vaak door trial and error principe.
Daarbij zag ik hoe belangrijk het is als je als trainer rust uitstraalt. Voor het eerst zag ik effecten van korte, directe en "afgeslankte" communicatie: er wordt vaak de imperatief enkelvoud gebruikt, en nog zonder onderwerp: "In de rij staan, "Van de grond af", "Reageer", "Loop door"... De discipline en concentratie zijn beter, kinderen stellen geen onnodige vragen en beginnen geen gesprekken en verhalen tussendoor. De trainingen zijn gericht op zelfverdediging op straat en niet op de traditionele stijlen.
Dat spreekt mij aan. Ik heb veel uitleg over de technieken, manieren en de principes van vechtsport gekregen.
ORIËNTEREN OP LESGEVEN IN MENTAAL/FYSIEKE WEERBAARHEID
De Jeet Kune Do lessen voor kinderen hebben als doel het aanleren en het ontwikkelen van puur fysieke- verdedigingstechnieken. De kinderen meer laten bewegen is het uiteindelijke doel niet, zoals bij de meeste sportactiviteiten. Het uiteindelijke doel is de mentale weerbaarheid vergroten: het zelfvertrouwen, de concentratie, zelfbeheersing, eigen krachten en eigen grenzen ontdekken en duidelijk kunnen communiceren.
Geen enkele les is expliciet gericht op alleen mentale weerbaarheid van de kinderen. Beweging is daarbij een succesvol aangrijpingspunt. In de lessen wordt steeds geoefend met de fysieke werkvormen, die "verborgen" mentale componenten bevatten. Er wordt vaak gebruik gemaakt van de spontane sociale situaties en gebeurtenissen tijdens de lessen. De gedragingen worden besproken met het doel om te Ieren omgaan met normen, waarden en respect.
De warming-up is in een spelvorm aangeboden: "familietikkertje". Eerst is gevraagd of de kinderen weten wat een familie is, wat hun plek in de familie is en wat hun plichten zijn. De kinderen concluderen dat de liefde, er voor elkaar zijn en elkaar helpen heel belangrijk voor een familie zijn. De normen en waarden werden aan het spel gekoppeld. De kinderen werden in de twee groepen, twee families, verdeeld waarbij de familieleden elkaar moeten helpen om niet getikt te worden. Het is een vorm van "hulptikkertje". De snelheid maar ook de warden en normen binnen de familie werden tegelijkertijd geoefend. Ook het primaire doel van de warming-up is behaald: de kinderen waren fysiek op de les voorbereid.
Voordat de polsbevrijdingen aangeboden werden deden, de trainers een rollenspel dat zelfs voor mij zo verrassend was, dat ik dacht dat het echt gebeurde en dat het geen spelletje was: M. pakte C. aan zijn pols vast. C. draaide zich naar M. toe en zei: "Ho, doe even normaal, ik vind het niet leuk".
De kinderen stonden op een rij, klaar voor de nieuwe activiteit en hun aandacht was op hen gericht. Die "spontane" situatie werd gebruikt als een aanleiding voor het gesprek. De kinderen concludeerden zelf dat je eerst moet kijken wat de bedoeling van de ander is en dat het oogcontact heel belangrijk is, maar dat je ook duidelijk moet zijn en zeggen hoe je je voelt. De confrontatietechniek werd heel subtiel aangeboden. Alles ging vanzelfsprekend en ik had het gevoel dat het voor de kinderen heel duidelijk was."Maar, als je op straat door onbekende, vastgepakt wordt dan...". Er werd een situatie nagespeeld en de bevrijdingstechniek aangeboden. Verder is de polsbevrijding als een gevechtstechniek aangeboden, maar de kinderen beschouwen het niet als een kunstje maar als een noodgreep.
MAJA PAPIC
